งันเฮือนดี งานศพยุคโบราณสุดแปลก แต่งตัวฉูดฉาด ร้องรำทำเพลงอย่างสนุก

งันเฮือนดี เมื่อพูดถึงงานศพ แน่นอนว่าทุกคนต้องนึกถึงการแต่งกายด้วยชุดสีดำ และบรรยากาศภายในงานที่เต็มไปด้วยความโศกเศร้า ใครเล่าจะคิดว่าเคยมีงานศพที่มีการร้องรำทำเพลงกันอย่างสนุก และแต่งตัวด้วยเสื้อผ้าสีสันฉูดฉาดไปร่วมงานจริงไหม

งันเฮือนดี หมายถึง <–คลิกอ่าน

ต้องบอกเลยว่างานศพแบบนี้เคยมีอยู่จริง โดยปรากฏหลักฐานทางโบราณคดีในยุคแรก อุษาคเนย์*** นั่นเอง งานศพยุคโบราณ งานศพสมัยก่อน งานศพสมัยโบราณ 

 

***อุษาคเนย์

เอเชียตะวันออกเฉียงใต้, อุษาคเนย์ หรือ เอเชียอาคเนย์ เป็นอนุภูมิภาคของทวีปเอเชีย ประกอบด้วยประเทศต่าง ๆ ซึ่งทิศเหนือติดจีน ทิศตะวันตกติดอินเดีย ทิศตะวันออกติดปาปัวนิวกินี และทิศใต้ติดออสเตรเลีย

 

 

งานศพยุคแรกอุษาคเนย์

งานศพอุษาคเนย์ –  งานศพยุคแรกอุษาคเนย์นั้น มีความแปลกแตกต่างจากงานศพในยุคปัจจุบันอย่างสิ้นเชิง โดยในยุคนั้นจะต้องมีการร้องรำทำเพลงกันอย่างสนุกสนาน รวมถึงสวมใส่เสื้อผ้าสีสันฉูดฉาด  จนเหมือนเป็นงานรื่นเริงสังสรรค์ในยุคนี้เลยทีเดียว ทั้งยังมีการละเล่นสนุกสนานเฮฮาตามประเพณีอีกด้วย เรียกได้ว่าเป็นการละเล่นที่เกิดจากงานศพ

 

สำหรับคำเรียกงานศพในยุคนั้นก็จะเรียกกันว่า “งันเฮือนดี” นั่นเอง

 

โดยการจัดงานศพหรืองันเฮือนดี จะกำหนดให้มีแม่งานเป็นผู้หญิงทั้งหมด และหากผู้ตายมีลูกเขย ก็จะต้องให้ลูกเขยทุกคนมาเต้นกระทบสากทุกคืนอีกด้วย ซึ่งการเต้นนั้นจะต้องเต้นให้ดี โดยพยายามอย่าให้สากถูกขา หากใครเต้นไม่ได้ เต้นไม่เป็น ก็ต้องจ้างให้คนอื่นมาเต้นแทน เพราะถือว่าเป็นพิธีสำคัญที่จะขาดไม่ได้เลย นอกจากนี้ในงานก็จะมีหมอลำ หมอแคน และการละเล่นกันอย่างสนุกด้วย

หลังจากทำพิธีงานศพเสร็จสิ้นแล้ว ก็จะถึงขั้นตอนการนำศพไปฝังหรือเผา ซึ่งหากเป็นชาวบ้านธรรมดาก็นำไปฝังตามปกติ

แต่ถ้าเป็นกลุ่มคนที่มีฐานะหรือมีระดับขึ้นมาหน่อย ระหว่างที่กำลังนำศพไปฝังหรือเผานั้น จะต้องจัดให้มีการละเล่นกันอย่างสนุกสนานของหมอลำหมอแคนและสวดอภิธรรมไปตลอดทางด้วย

 

งันเฮือนดี หมายถึง

ความหมายของ งันเฮือนดี คำเรียกงานศพยุคโบราณ “งันเฮือนดี” เป็นคำเรียกงานศพยุคแรกอุษาคเนย์ ซึ่งหลายคนอาจจะงงใช่ไหมว่าคำนี้มีความหมายว่าอย่างไร ดังนั้นเราจะมาอธิบายความหมายของคำว่า “งันเฮือนดี”

“งัน” หมายถึง การฉลองที่เต็มไปด้วยความสนุกสนาน ซึ่งจะมีการละเล่น ร้องรำทำเพลงกันอย่างสนุกเฮฮา

“เฮือนดี” หมายถึง เรือนที่มีคนตาย บ้านที่มีคนตาย นั่นเอง

 “งันเฮือนดี” จึงหมายถึง งานฉลองอย่างสนุกสนานในบ้านที่มีคนตาย ซึ่งจะมีการละเล่นและมีมหรสพอย่างอึกทึกครึกโครม 

 

“งันเฮือนดี” พิธีเรียกขวัญคืนร่างคนตายยุคดึกดำบรรพ์ ราว 2,500 ปีมาแล้ว มีหมอขวัญกับหมอแคนขับลำคำคล้องจองทำนองง่ายๆ เป่าแคนคลอ แล้วฟ้อนประกอบ

ทางอีสานเรียกกิจกรรมความเชื่ออย่างนี้ว่า งันเฮือนดี เป็นต้นแบบหรือต้นทางของมหรสพในงานศพของไทย (ลุ่มน้ำเจ้าพระยา ภาคกลาง) พบในวรรณกรรมต่างๆ ว่า มีปี่พาทย์, โขนละคร, หนังใหญ่, ลิเก, เสภา ฯลฯ

 

— ขอบคุณข้อมูลจาก มติชนสุดสัปดาห์

 

การละเล่นในงาน “งันเฮือนดี”

สำหรับการละเล่นที่พบว่ามีการนำมาเล่นกันในงานฮันเงือนดี ก็จะมีพวกการเป่าแคน เล่นหมอลำ อ่านคำกลอนโบราณ พูดหยอกเย้ากันระหว่างหนุ่มสาว และยังมีการละเล่นอื่นๆ เช่น หมากเกิ้งตะเวน หมากหาบ และการเล่นเสือกินหมู เป็นต้น

ซึ่งนี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งที่ยกมาให้ดูเป็นตัวอย่างเท่านั้น โดยการละเล่นในงานศพของยุคอุษาคเนย์ก็ยังมีอีกมากมาย แล้วแต่ว่าใครจะเอาอะไรมาเล่นกัน ซึ่งก็จะมีการละเล่นแบบนี้ไปตลอดทุกคืนจนกว่าจะนำศพไปเผาหรือฝัง

 

ระยะเวลาการจัดงาน งันเฮือนดี

 การจัดงานไม่มีระยะเวลาที่แน่นอนว่าจัดกี่วัน แต่พบว่าส่วนใหญ่จะจัดที่ 3 วัน 5 วัน และ 7 วันขึ้นไป 

โดยกลุ่มคนที่มีฐานะหน่อยก็จะจัดหลายวัน ส่วนกลุ่มคนที่อยู่ในระดับล่างลงมา หรือยากจนก็จะจัดแค่ไม่กี่วันเท่านั้น ซึ่งระยะเวลาการจัดนี้ก็จะคล้ายๆ กับในปัจจุบันที่มีการจัดงานประมาณ 3 วัน 5 วัน หรือ 7 วันเช่นกัน

 

การละเล่น “งันเฮือนดี” เล่นเพื่อคลายความโศกเศร้า

 

วัดป่าโนนกุดหล่ม : อ.ราวี จารุธมฺโม – งันเฮือนดี (27-01-2559)

 

งันเฮือนดี วัดโพธิ์ศรีธาตุ อ.รัตนบุรี สุรินทร์

.

การทำบุญเรือน หลังเผาหรือฝังศพ

หลังจากนำศพไปฝังหรือเผาเรียบร้อยแล้ว ก็ยังพบว่าชาวอุษาคเนย์ในยุคเริ่มแรกยังมีการทำบุญเรือนอีกด้วย ซึ่งจะมีการสวดมนต์เย็นเป็นเวลา 3 วันติดต่อกัน

ส่วนตอนเช้าก็จะนิมนต์พระมาฉันเช้า โดยระหว่างที่มีการทำบุญเรือน 3 วันนี้ ก็ยังมีการละเล่นรื่นเริงเหมือนตอนจัดงานศพดังเดิม

 

จากงานศพยุคแรกอุษาคเนย์ สู่ยุคปัจจุบัน

 สำหรับยุคปัจจุบันนี้ การจัดงานศพแบบรื่นเริงในยุคแรกอุษาคเนย์ไม่มีให้เห็นแล้ว  เพราะได้มีการรับเอาวัฒนธรรมของชาติอื่นเข้ามา ประกอบกับความเชื่อในยุคแรกนั้นเริ่มลืมเลือนไปบ้างแล้ว ทำให้รูปแบบของงานศพเปลี่ยนไปจากเดิม ของชำร่วยงานศพ นิพพานกิฟ

 

ซึ่งในยุคนี้จะเห็นได้ว่าการจัดงานศพจะไม่มีการร้องรำทำเพลงอีกต่อไป มีเพียงบรรยากาศที่โศกเศร้าและเสียงพระสวดเท่านั้น ส่วนเสื้อผ้าที่ใส่ไปร่วมงาน ก็จะเน้นเป็นสีดำหรือสีเข้มเป็นหลัก ในขณะที่การแต่งตัวด้วยสีสันฉูดฉาดแบบดั้งเดิมนั้นกลายเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำในยุคนี้ เพราะดูไม่เป็นมงคล และดูเหมือนไม่ให้เกียรติผู้ตายหรือเจ้าของงานนั่นเอง

 

แต่ก็ยังมีสิ่งหนึ่งที่คงรูปแบบเดิมไว้ นั่นคือ การทำบุญบ้าน หลังเสร็จงานศพนั่นเอง แต่จะมีการทำบุญสวดบ้านอย่างเดียว ไม่ได้มีการละเล่นเหมือนแต่ก่อนนั่นเอง

 

คาดไม่ถึงเลยใช่ไหมว่างานศพที่เต็มไปด้วยบรรยากาศเศร้าโศก จะเคยมีบรรยากาศแบบร้องรำทำเพลงสนุกสนานด้วย ซึ่งในอดีตนั้นการร้องรำทำเพลง แต่งตัวสีสันฉูดฉาดในงานศพ ไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรเลย แถมยังสร้างความสนุกสนาน ครึกครื้นให้กับผู้คนได้เป็นอย่างดี อย่างไรก็ตามนั่นเป็นเพียงในอดีตเท่านั้น ซึ่งในยุคนี้ได้กลายเป็นเรื่องที่ไม่เหมาะสม และไม่ควรทำในงานศพไปแล้ว